آشنایی با جزیره کیش
اجاره موتور در کیش
با جزیره کیش، آداب و رسوم و ساکنین بومی بیشتر آشنا شوید!
جزیره کیش به عنوان یک جزیره در حال پیشرفت و مدرن شناخته می‌شود و اگر به این جزیره سفر کرده باشید، بیشتر از بافت های سنتی با معماری های مدرن مواجه خواهید شد، اما اگر که درباره ساکنین جزیره و پیشینه کیش سوالاتی دارید، بهتر است تا انتهای این مقاله از کیش سلام همراه ما باشید.
اغلب مسافران و حتی ساکنین جزیره کیش تصور می‌کنند که تاریخچه سکونت در این جزیره مربوط به سال های اخیر بوده و بومیان ساکن این جزیره نیز مهاجرانی هستند که از اقصی نقاط ایران در این جزیره ساکن شده‌اند؛ اما باید بگوییم که به هیچ عنوان اینگونه نبوده!
با مجله گردشگری کیش سلام همراه باشید تا بیشتر در رابطه با جزیره کیش، بومیان و آداب و رسوم ایشان اطلاعات کسب کنید.
با جزیره کیش آشنا شوید
قبل از هر چیز بهتر است تا به خود جزیره کیش و موقعیت مکانی آن نگاهی بیندازیم؛ جزیره کیش در خلیج فارس قرار داشته و طبق تقسیم بندی جزو توابع استان هرمزگان، بخش بندرلنگه است.
فاصله کیش تا پایتخت 19 کیلومتر بوده و در امتداد جنوبی خود با امارات و از سمت شرق با تنگه هرمز و در سمت غرب نیز با کشور های بحرین و عربستان همسایه است.
آب و هوای جزیره کیش به واسطه موقعیت مکانی و نزدیکی به خط استوا در بیشتر ایام سال گرم و شرجی بوده که این خود یکی از دلایلی است که ساکنین این جزیره دائمی نیستند.
آب و هوای نیمه استوایی جزیره تاثیر خود را بر پوشش گیاهی جزیره نیز گذاشته است و اغلب پوشش گیاهی کیش ترکیبی است از خرما، اکالیپتوس، درختان بومی کهور و کنار، کنوکارپوس و ابریشم؛ همچنین از بدو زمان ورود پرتغال ها کیش یکی از مراکز رشد درختی کمیاب به نام لور نیز بوده است.
کیش با داشتن 12 میلیون گردشگر در سال سومین مقصد پربازدید در خاورمیانه است.
حالا که پیش زمینه‌ای از جزیره کیش را در ذهن دارید بهتر است تا با ساکنین این جزیره بیشتر آشنا شویم.
تاریخچه بومیان جزیره کیش
درست است که زمان زیادی نیست که جزیره کیش تبدیل به یکی از مناطق توریستی پر بازدید شده است، اما پیشینه آن چیزی فراتر از تصور اکثر افراد است. آغاز تمدن در این جزیره به زمان ایلامی ها و آشوری بازمیگردد که چیزی حدود 3200 سال قبل از تولد مسیح است!
در کتب و متون باستانی نام این جزیره کامتینا، آراکاتا، اراکیا و قیس ذکر شده؛ جزیره کیش از موقعیت استراتژیکی برخوردار بوده که دریانوردان در کنار جزایر هرمز و قشم، از آن به عنوان ایستگاهی در خط ساحل جنوبی ایران بهره می‌بردند.
با از بین رفتن این 2 تمدن تا زمان پادشاهی هخامنشیان، جزیره کیش موقعیت خود را از دست داد اما پس از آغاز پادشاهی هخامنشیان، جزیره کیش جایگاه خود را پیدا کرد و در آن زمان بود که دریانوردی، تفریحات و سفر در آن گسترش پیدا کرد و حتی نخستین ابزارهای ناوبری مانند فانوس دریایی نیز در آن راه‌اندازی شدند.
نئارخوس که یکی از سرداران نیروهای دریایی اسکندر مقدونی بوده و در سال 325 ق.م.م به دستور اسکندر مقدونی جهت سفر اکتشافی روانه خلیج فارس شد، در نوشته های خود به جزیره کیش اشاره کرده است.
مراسم زار؛ خارج کردن ارواح خبیث از جلد بیمار
ساکنین کیش در زمان اشکانیان، ساسانیان و سلجوقیان
در زمان حکومت اشکانیان و ساسانیان، جزیره کیش سکونتگاه ایرانیان بود اما با گسترش اسلام کیش زیر سلطه خلفای اموی رفت و با آغاز پادشاهی آل‌بویه که حکومتی ایرانی‌تبار از دودمان دیلمی بودند، مجددا حاکمیت جزیره به ایران بازگشت.
دوران اوج جزیره کیش را می‌توان همزمان با پادشاهی سلجوقیان دانست، زمانی که کیش تبدیل به برگترین مرکزتجاری در خلیج فارس شده بود و صحت آن را نیز در آثار مورخین و جهانگردان بسیاری همچون ابن خردادبه( جغرافی دان و تاریخ نویس ایرانی در دوران عباسیان)، ابن بطوطه(جهانگرد نامدار مسلمان)، یاقوت حموی(جغرافی دان و تاریخ نگار یونانی تبار) پیدا کرد.
ساکنین جزیره کیش در زمان سلجوقیان از دودمانی به نام قیاصره تشکیل شده بود که پایه های ثروت و قدرتشان با دزدی دریایی به دست آمده بود. آغاز این خاندان به شخصی اصالتا اهل منطقه سیراف با نام قیس بازمیگردد؛ سیراف در شهرستان کنگان کنونی در بوشهر قرار دارد. که در ادامه می‌توانید شباهت بین فرهنگی عربی و بوشهری را با فرهنگ بومیان جزیره کیش حس کنید و تاثیر آن را بر جنبه های مختلف زندگی آنها مشاهده کنید.
ساکنین جزیره کیش از دوران صفویه تا امروز
بین سالهای 912 تا 1031 جزیره کیش به دست پرتغال ها می‌افتد، البته که حکومت پرتغال ها بر ساکنین جزیره کیش بسیار نبوده و سر انجام امام قلی‌خان، سپهسالار شاه عباس تمام منطقه خلیج فارس و بحرین را به ایران بازمی‌گرداند و از آن زمان جزیره کیش به عنوان یکی از جزایر ایرانی در نقشه خلیج فارس شناخته می‌شود.
ساکنین جزیره کیش تا زمان آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی، به ماهیگیری و تجارت مروارید مشغول بودند که با ورود مروارید ژاپن به ایران رونق این تجارت از بین رفت اما این موضوع سرآغاز شکل گیری مجدد کیش و ورود گردشگران و قومیت های مختلف به آن شد.
جزیره کیش در سال 1349 با در نظر گرفتن جاهای دیدنی کیش مانند سواحل مرجانی، آب های آکواریومی و… تبدیل به مرکز گردشگری بین المللی در ایران شد و به دستور شاه تمام زیرساخت های مدرن مانند هتل، نمایشگاه و فرودگاه در جزیره کیش ساخته شد. در نهایت جزیره کیش در سال 1361 به عنوان منطقه آزاد تجاری انتخاب و در حال حاضر یکی از 3 مقصد پربازدید توریستی در خاورمیانه شده است.
به چه کسانی کیشوند میگویند؟
از سال 1375 کارت های تحت عنوان کارت کیشوندی جهت مقیمان این جزیره صادر شدند و به کسانی که بومی کیش و یا مهاجران آن باشند کیشوند گفته شده و کارت کیشوندی تعلق می‌گیرد. هدف اصلی این کار نیز برنامه ریزی و پیش بینی نیاز های ساکنین جزیره کیش مانند آموزش و بهداشت، تفریح و سرگرمی و تامین ارزاق آنها بود.
همه شهروندان ایرانی پس از 6 ماه اقامت در جزیره کیش می‌توانند کارت کیشوندی خود را دریافت کنند، می‌توانید درباره کارت کیشوندی چیست و چطور آن را دریافت کنیم؟ در این مقاله از کیش سلام مطالعه بفرمایید.
جمعیت ساکنین جزیره کیش
طبق آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن جمعیت کیش بیش از 40 هزار نفر بوده که جالب است بدانید در یک دوره 5 ساله از سال 1390 الی 1395 جمعیت کیش رشد 61 درصدی داشته و از 24 هزار نفر نزدیک به 40 هزار نفر شده است. البته باید گفت که بومیان جزیره کیش کمتر از 2 درصد این آمار را تشکیل می‌دهند و اغلب در محله‌ای با نام سفین کیش اقامت دارند که در گذشته روستایی در دل جزیره کیش بوده اما با توسعه شهری تبدیل به یکی از بخش های جزیره شده است.
نژاد بومیان جزیره کیش
به طور علمی و دقیق نژاد بومیان جزیره کیش به دراویدی ها، نوردیک ها، سامی ها و سیاه پوستان آفریقایی بازمیگردد. دراویدی ها اغلب در جنوب غربی شبه قاره هند زندگی می‌کنندو مردمانی اهل نواحی غرب ایران و جنوب قفقاز بوده‌اند که در حدود 10 هزار سال پیش به هند مهاجرت کرده‌اند و تبارشان به قبل از آریاییان بازمیگردد. نوردیک های از شاخه نژاد سفیدان بوده‌اند که در حدود 4 تا 6 هزار سال پیش در شمال اروپا شکل گرفته‌اند؛ به عرب ها، آشوریان و عبرانیان نیز قوم سامی می‌گفتند. در آخر ایرانیان آفریقایی تبار نیز از دیگر نژادهای ساکن در جزیره کیش هستند که با وجود اینکه به زبانهای بومی سخن میگویند اما فرهنگ این خطه متاثر از فرهنگ های آفریقایی است، برای مثال مراسم زار که در بین بومیان کیش رواج دارد، متاثر از فرهنگ آفریقایی بوده که یک مراسم درمانی اسطوره‌ای جهت خارج کردن موجودی خیالی به نام زار از بدن بیمار است؛ تاثیر فرهنگ سیاه پوستان در موسیقی و رقص بندری نیز به خوبی قابل مشاهده است.
خانه مردم شناسی کیش
گویش و مذهب بومیان کیش
اغلب بومیان کیش مانند سایر ساکنین خلیج فارس به عربی سخن میگویند که در محله های قدیمی کیش مانند سفین و بازار عربهای کیش می‌توانید افرادی را که به عربی سخن میگویند را مشاهده کنید. دین ساکنین بومیان جزیره کیش اسلام و مذهب اغلب آنها تسنن است.
لباس و پوشش مردم محلی کیش
با رفتن به محله های سنتی کیش مردمان بومی کیش را پوشش اصیل خود را حفظ کرده‌اند را از زن و مرد و بچه های خردسال مشاهده خواهید کرد.
لباس مردان کیش عبارت است از:
– دشداشه: لباس نخی که معمولا رنگ روشن دارد و تا روی کچ پا است.
– غتره(چفیه): پارچه معمولا سفید رنگی که مردان عرب بر سر می‌گذارند.
پوشش زنان بومی کیش:
– چادر: از پوشش های رایج زنان کیش چادرهای نازک و رنگارنگ است.
– ملفع یا ملفا: روسری مستطیلی که به دور سر پیچیده می‌شود.
– بطوطه(برقع: پوششی جهت جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب
– کندوره: پیراهنی بلند با حاشیه های نوار دوزی شده با رنگ های متنوع و شاد تا سر زانو
-شلوار بندری: شلوارهای که از کمر تا زانو گشاد و راحت هستند و از زانو تا مچ پا تنگ می‌شوند و تزئینات و طرح های مختلف و متنوعی دارند.
شغل اصلی بومیان جزیره کیش
صید ماهی و مروارید از قدیمی ترین پیشه بومیان جزیره کیش بوده و دریانوردی، دامپروری، تجارت و کشاورزی از دیگر منابع درآمد مردم این جزیره تا به امروز است. از دیگر مواردی که در این سالها تبدیل به منبع درآمدی برای ایشان شده می‌توان به پرورش درخت نخل و برخی صادرات پیاز و تنباکو به کشور های عربی اشاره کرد.
غذاهای سنتی کیش
غذاهای جنوبی و سنتی جزیره کیش متنوع و بسیار هستند که می‌توانید درباره غذاهای جنوبی و بومی کیش چیست بخوانید.
از غذاهای معروف و سنتی کیش اما به طور خلاصه می‌توان به مضروبه، قلیه ماهی، سمک مشوی، پودینی کوسه، مرگوگ و… اشاره کرد.
آداب و رسوم مردم کیش
آداب و رسوم هر منطقه نمادی است از هویت و اصالت آن دیار که می‌توان نکات بسیاری در رابطه با آن منطقه به کمکشان کسب کرد. در ادامه به معرفی برخی از آداب و رسوم بومیان جزیره کیش جهت درک بهتر فرهنگ این خطه پرداخته‌ایم.
آداب و رسوم ازدواج بومیان کیش
از جذاب ترین مراسمات بومیان کیش، مراسم ازدواج بوده که به این صورت برگزار می‌شود که مراسم بله برون به مدت 3 روز و 3 شب به طول می‌انجامد و در این مدت مشغول به رقص و شادی هستند و در شب سوم مراسم عقد و ازدواج عروس و داماد برگزار می‌شود و طبق آداب به خصوص، عروس و داماد را راهی اتاق فرشه یا حجله می‌کنند. بعد از 7 روز نیز تزیینات حجله جمع شده و زنان با رقص و شادی عروس را رهسپار منزل داماد می‌کنند و در نهایت با صرف شام در خانه داماد مراسم به پایان می‌رسد.
مراسم گرگاعو؛ قایق زنی به سبک جنوبی
در ماه رمضان یکی از رسوماتی که مختص کودکان است یعنی گرگاعو، گرگشو یا قرقاعو برگزار می‌شود که معمولا یکی دو روز قبل از شروع ماه رمضان یا در نیمه ماه مبارک برگزار می‌شود. در این جشن کودکان به صورت گروهی همراه با سبدهای حصیری در کوچه و خیابان ها مشغول شعرخوانی می‌شوند و به در خانه های می‌روند و خانواده ها با خرما، آجیل، شکلات و تنقلات از آنها پذیرایی می‌کنند. این مراسم در کشورهای عربی و شهرهای جنوبی رواج دارد.
عید قربان در کیش
از مهمترین عید های مذهبی برای اهل سنت عید قربان بوده که به صورت مفصل و همراه با تشریفات بسیار برگزار می‌شود، ساکنین پس از نماز عید، لباس های نو به تن می‌کنند و به دیدار اهل قبور می‌روند و با گوشت قربانی از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.
هرس درختان لور کیش
از کمیاب ترین درختان دنیا درخت لور بوده که ارزش بسیاری نیز برای ساکنان جزیره کیش دارد؛ به اعتقاد مردم محلی هرس درخت لور با اره مانند قطع کردن آن است و به جهت جلوگیری از خشک شدن آن از تبر برای هرس آن استفاده می‌کنند.
مراسم زار؛ خارج کردن ارواح خبیث از جلد بیمار
از رسوم بسیار قدیمی ساکنین کیش، مراسم زار بوده که به جهت مقابله با بیماری ها انجام می‌شود. در این مراسم عده‌ای به جهت خارج کردن زار از بدن بیمار دور هم جمع می‌شوند و به رقص زار و موسیقی پناه می‌برند. به اعتقاد افراد قدیمی این روح پلید در مناطق مرطوب وارد جسم بیمار می‌شود و تنها راه مقابله با آن رقص و شادی تا زمان بهبود فرد بیمار است و به همین علت نیز این مراسم مدت زمان مشخصی نداشته و ممکن است روزها نیز به طوب بی‌انجامد.
اهل هوا؛ مراسم دیگری جهت بهبودی بیمار
مراسم هوا تقریبا مشابه به مراسم زار بوده، به اعتقاد بومیان، افراد بیمار دچار بادهای اهریمی می‌شوند و جهت بهبود باید به سراغ مادر و یا پدر باد اهریمنی رفت. در باور عامه اهل هوا، کسانی هستند که از این بادهای پلید رهایی یافته‌اند.
بنا به عقیده افراد، همه نیروها به چشم نمی‌آیند مانند پری ها، ارواح نیک و بد، دیوان که همه به شکل باد و هوا هستند و در فضای درون و بیرون زمین را در برگرفته‌اند و طالب جسم انسان هستند و انسان های خسته، پریشان، مضطرب و وحشت زده نیز کالبد مناسبی برای این بادها محسوب می‌شوند.
خانه مردم شناسی بومیان کیش
اگر که به جزیره کیش سفر کرده‌اید و مایلید تا بیشتر با دنیایی ساکنین جزیره کیش آشنا شوید پیشنهاد می‌کنیم تا حتما به خانه مردم شناسی کیش سری بزنید. جالب است بدانید که این خانه همچنان شکل قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده است.
در آخر
در این مقاله از کیش سلام تلاش کردیم تا شما را با جزیره کیش به طور تقریبا کلی آشنا کنیم و شما بتوانید در رابطه با یکی از محبوب ترین مقاصد گردشگری کشور و پیشینه آن به خوبی آشنا شده و اطلاعات خوبی را کسب کنید.
اجاره موتور در کیش
نظرات کاربران